Điều Kiện Đối Thoại

[Dieu Hai]

Kính Thưa Thầy,
Và quý bạn đạo,

Thưa Thầy, tháng 6 vừa rồi nhân đi dự khóa tu ở Montreal, con có duyên gặp được quyển Kinh Na Tiên Tỳ Kheo. Vì con đã được nghe Thầy nhắc đến tên Kinh này trong các băng giảng của Thầy, cho nên khi con gặp được quyển Kinh này là con muốn thỉnh ngay. Con thỉnh về đọc và thấy Kinh này hay quá. Con xin kính tri ơn Thầy.

Thưa Thầy, con thấy trong Kinh này có nhiều Phẩm rất hay và thực tế. Con xin phép Thầy cho con được trích một Phẩm để post lên Diễn Đàn, và trình với Thầy, cũng như chia sẻ với các bạn đạo, vài suy nghĩ của con khi đọc Phẩm này.

Thưa quý bạn đạo, nếu có vị nào chưa từng đọc Kinh Na Tiên Tỳ Kheo thì DH xin phép tóm lược một chút. Đại khái nội dung của Kinh Na Tiên Tỳ Kheo là một cuộc đối thoại, vấn đáp về Phật Pháp giữa vua Di Lan Đà (Milinda) và Ngài Na Tiên Tỳ Kheo (Nagasena). Vua đặt câu hỏi và Ngài Na Tiên trả lời.

Sau đây là phần trích trong Kinh:

Kinh Na Tiên Tỳ Kheo
Phẩm 3 – Cách Nói Chuyện Của Hiền Giả Và Vương Giả hay Điều Kiện Đối Thoại

Sau hai câu hỏi khai đề về Danh và Số, đến đây Vua Di Lan Đà đi thẳng vào đối tượng chính của cuộc thảo luận. Vua hỏi:
-Bạch Đại Đức, trẫm muốn hầu chuyện với Đại Đức về những điểm khó hiểu trong Kinh điển và về đạo lý nói chung, chẳng hay tôn ý có hoan hỷ doãn nặc cho chăng?
-Tâu Đại Vương, nếu Đại Vương đứng trên tư thế của một hiền giả mà nói chuyện (Panditavada) thì bần tăng xin vui lòng đối đáp. Còn nếu Đại Vương đứng trên tư thế của một vương giả mà nói chuyện (Rajavada) thì bần tăng sẽ không có gì để đối đáp lại hết (Ý nói: không thể có đối thoại trong điều kiện như thế).
-Đứng trên tư thế của một hiền giả mà nói chuyện là thế nào?
-Tâu Đại Vương, hiền giả trong khi nói chuyện thì vừa tự dò xét lấy mình lại vừa soi sáng cho kẻ đối thoại một cách nhiệt thành. Trong câu chuyện, dù đối phương viện dẫn những lý lẽ hoặc đúng hoặc không đúng, hoặc cao hoặc thấp, hiền giả vẫn không bao giờ móng tâm buồn giận bứt rứt, không hề lấy việc thắng bại làm điều và tự biết rằng trong đó ai cao trỗi hơn, ai có trí tuệ nhiều hơn. Nếu gặp phải một đối phương quắc thước già dặn và có tài hùng biện, hiền giả cũng không vì thế mà tìm đường cản ngăn hay áp đảo bằng cách đuổi kẻ kia ra khỏi chỗ ngồi, hoặc dùng xảo thuật luận lý mở trói trói mở để thủ thắng cho kỳ được. Tâu Đại Vương, đó là cách nói chuyện của hiền giả.
-Còn đứng trên tư thế của một vương giả mà nói chuyện là thế nào?
-Tâu Đại Vương, vương giả trong khi nói chuyện thì thường hay dùng quyền thế mà áp đảo kẻ đối thoại, buộc kẻ kia phải chấp nhận quan điểm một chiều của mình. Nếu kẻ kia bất tuân, dám phát biểu ý kiến đối nghịch, thì các ngài chẳng ngại ngùng gì mà chẳng giáng chỉ bắt tội và hành phạt để nêu cao uy quyền riêng của mình, bất chấp cả lẽ phải và công bằng tối thiểu đối với người. Quyền uy mà các ngài hằng ngày thường xử dụng, tiêm nhiễm lâu năm thành thói quen, khiến các ngài chỉ muốn lấn lướt kẻ khác và không chịu để ai lấn lướt mình trong bất cứ trường hợp nào. Các ngài luôn luôn bị ám ảnh bởi lòng tự cao tự đại gắn liền với quyền uy, nên chẳng nhận ra sự hơn kém trong lý lẽ viện dẫn của mỗi bên để làm sáng tỏ nội dung câu chuyện đương thảo luận. Chính cái thái độ trịch thượng, một chiều, điên rồ và nguy hiểm ấy đã là nguyên nhân bít lối đối thoại giữa đôi bên, chặt cầu cảm thông giữa đôi bờ. Tâu Đại Vương, đó là cách nói chuyện của vương giả.
-Bạch Đại Đức, xin Đại Đức chớ ngại. Trẫm sẽ cố gắng học đòi hiền giả và đứng trên tư thế này mà hầu chuyện với Đại Đức. Và cũng xin Đại Đức đừng có ý nghĩ rằng Đại Đức đương đối diện với một vương giả mà tiếp chuyện. Xin Ngài cứ nói một cách tự nhiên như hằng ngày Ngài vẫn thuyết giảng cho Tỳ Kheo, Tỳ Kheo Ni, Sa Di, Sa Di Ni, Ưu Bà Tắc hay Ưu Bà Di nghe. Chúng ta có bổn phận phải soi sáng cho nhau. Ngài nên vững tâm, chớ e ngại gì hết. Không quấy lỗi gì đâu.
-Tâu Đại Vương, những lời Đại Vương vừa phán rất hay và rất đúng. Được như thế, bần tăng mới có thể giải đáp thoải mái những câu hỏi đạo của Đại Vương được.
-Bạch Đại Đức, vậy trẫm xin hỏi một câu.
-Đại Vương hỏi đi.
-Trẫm đã hỏi rồi.
-Bần tăng đã đáp rồi.
-Đại Đức đáp thế nào?
-Đại Vương hỏi thế nào?
-Trẫm không hỏi gì hết.
-Bần tăng không đáp gì hết.

(Hết phần trích trong Kinh).

Kính thưa Thầy, con đọc phẩm Điều Kiện Đối Thoại này mà tự thấy có khi con đối thoại cũng giống cách nói chuyện của vương giả lắm. Con thấy vương giả ở đây không hẳn phải là một vị vua, mà có thể là một người rất có quyền, có uy thế trong gia đình, trong một nhóm người, hay trong một tổ chức. Vương giả ở đây có thể là một người cha, một người mẹ, một người anh, hay một người chị rất có uy quyền trong gia đình. Hoặc là một người chồng, một người vợ được nuông chìu, được nhường quá mức… Cho nên trở thành “vương giả” lúc nào không hay, khiến cho “bít lối đối thoại giữa đôi bên, chặt cầu cảm thông giữa đôi bờ”…

Thưa Thầy, con thấy Vua Di Lan Đà thật là quá khiêm cung và trí huệ. Con cũng xin theo gót ngài, cố gắng học làm hiền giả để nói chuyện với mọi người, với bất cứ ai, cũng đúng theo cách nói chuyện của hiền giả.

A Di Đà Phật.

DH.